Ik ben het vaak tegengekomen bij scheidingen. “Scheidingen, zegt u?” Ja, wat ook bij mensen die niet met elkaar zijn getrouwd of een geregistreerd partnerschap hebben voelt het uit elkaar gaan, en zeker als er kinderen bij zijn betrokken, aan als een (echt-)scheiding. En dan begint de ellende pas. Wraakzuchtige vrouwen bij vreemdgaande mannen. Maar ook wraakzuchtige mannen naar vreemdgaande vrouwen. De eerste groep dreigt met het weigeren van een omgangsregeling, de tweede met het niet bijdragen in de kosten van het levensonderhoud en de opvoeding van de kinderen. Sinds 1-1-2023 is hier een streep door gegaan, want ‘bij erkenning van het (ongeboren-) kind is het ouderlijk gezag ook meteen geregeld’.
–
Onderstaande informatie kunt u ook vinden op de websites van de overheid!
Ongehuwde en niet geregistreerde ouders vinden het vaak lastig om zelf het gezamenlijk gezag aan te vragen. De overheid vindt het belangrijk dat gezamenlijk gezag makkelijker wordt geregeld. Want meer dan de helft van de eerstgeboren kinderen worden geboren buiten het huwelijk of geregistreerd partnerschap. Daarom is per 1 januari 2023 de wet gewijzigd.
.
• Vanaf 1 januari 2023 gezamenlijk gezag door erkenning
Sinds 1-1-2023 geldt dat ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch gezamenlijk ouderlijk gezag krijgen met de moeder. Dit gebeurt als zij hun kind erkennen. Zij hoeven het gezag niet langer samen met de moeder aan te vragen bij de rechtbank.
Werd een kind voor 1 januari 2023 erkend, dan moeten de ouders het gezamenlijk gezag nog wel regelen. Ook als het kind na 1 januari 2023 wordt geboren.
.
• Gezamenlijk gezag belangrijk
Het is belangrijk dat ouders gezamenlijk het gezag over hun kinderen uitoefenen. En dat beide ouders nauw betrokken zijn bij de verzorging en opvoeding van hun kinderen.
Gezamenlijk gezag is bijvoorbeeld belangrijk als u:
- een verhuizing doorgeeft of een reisdocument of een ID-bewijs aanvraagt;
- met een minderjarig kind naar het buitenland reist;
- uw kind inschrijft op een school of een kinderdagverblijf;
- u een medische beslissing moet nemen of het medisch dossier van uw kind wilt inzien.
Gezamenlijk gezag is ook belangrijk bij de juiste berekening van toeslagen of als één van de ouders die gezag heeft overlijdt.
.
• Wanneer krijgt u gezag over een kind?
Bent u getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap, dan krijgen beide ouders automatisch samen gezag over een kind. Is dit niet zo, dan krijgt alleen de moeder automatisch gezag. Om gezag te krijgen of hebben, mag u niet jonger zijn dan 18 jaar, onder curatele staan of een geestelijke stoornis hebben. Heeft geen van de ouders het gezag, dan wijst de rechter een voogd aan.
.
• Gezamenlijk gezag ‘door erkenning’ sinds 1 januari 2023
Erkent u als ongehuwde of niet-geregistreerde partner een kind, dan krijgt u automatisch het gezamenlijk gezag met de moeder. Er zijn echter uitzonderingen. Dit geldt sinds 1 januari 2023.
.
• Getrouwd of geregistreerd partnerschap: automatisch gezag
Bent u getrouwd of heeft u een geregistreerd partnerschap, dan krijgt u automatisch gezamenlijk gezag over de kinderen die u krijgt of adopteert. Als echtgenoot of geregistreerd partner van de moeder bent u voor de wet automatisch ouder van het kind. Dit geldt niet voor de duomoeder als zij en de moeder geen gebruik hebben gemaakt van een onbekende donor.
Ouders oefenen gedurende het huwelijk of geregistreerd partnerschap het gezag gezamenlijk uit.
Trouwt u als ouders ná de geboorte van uw kind of gaat u dan een geregistreerd partnerschap aan, dan krijgt u ook automatisch ouderlijk gezag. Voorwaarde is wel dat u als vader of duomoeder het kind al heeft erkend. U bent dan immers al -door erkenning- de ouder van het kind.
.
• Scheiding: beide ouders houden gezag
Beide ouders houden het ouderlijk gezag over de kinderen/het kind na een scheiding. Behalve als de rechter een andere beslissing neemt. De rechter kan dit beslissen in het belang van het kind.
Wenst één van beide ouders het volledige gezag over de kinderen/het kind, dan dient deze dit aan te vragen bij de rechtbank, waarna de rechter hierover een beslissing neemt. Een dergelijke aanvraag dient te worden onderbouwd in het belang van de kinderen/het kind.
.
• Geen huwelijk of geregistreerd partnerschap: vanaf 1 januari 2023 gezamenlijk gezag door erkenning
Bent u niet met elkaar getrouwd en heeft u ook geen geregistreerd partnerschap, dan krijgt u sinds 1 januari 2023 het gezamenlijk gezag met de moeder als u het kind erkent.
Is een kind voor 1 januari 2023 erkend, dan heeft u niet automatisch gezamenlijk gezag. Ook niet als dit kind na 1 januari 2023 is geboren. U kunt dan het gezamenlijk gezag samen met de moeder (digitaal) aanvragen.
.
• Online aanvragen gezamenlijk gezag kind
Via het digitaal loket Rechtspraak.nl kunt u met de moeder gezamenlijk gezag aanvragen over uw kind. Dat kost geen geld. Met uw DigiD krijgt u toegang tot het digitale formulier ‘Aanvragen gezamenlijk gezag’.
.
• Aanvragen gezamenlijk gezag met formulier
De papieren stuurt u op of geeft u af bij een rechtbank bij u in de buurt.
Is uw kind niet in Nederland geboren of is de geboorteplaats van uw kind onbekend? Ook dan mag u op deze manier gezamenlijk gezag aanvragen.
Heeft u zelf geen DigiD of uw kind (nog) geen BSN, gebruik dan het aanvraagformulier voor gezamenlijk gezag dat u kunt vinden op de website Rechtspraak.nl. U moet daarbij bewijs meesturen. Bijvoorbeeld een afschrift van de geboorteakte. Dat kunt u aanvragen in de gemeente waar uw kind is ingeschreven bij de geboorte.
.
• Aantekening gezamenlijk gezag in het gezagsregister
Keurt de griffier van de rechtbank uw aanvraag goed, dan komt het gezamenlijk gezag aangetekend in het openbare Centraal Gezagsregister te staan. Vanaf dat moment bent u samen verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van het kind.
Tevens betekent dit dat u deze verantwoordelijkheden houdt wanneer u uit elkaar gaat. U bent dan beiden alimentatieplichtig naar de kinderen/het kind.
.
• Inzage en uittreksel gezagsregister
Wilt u een uittreksel uit het register ontvangen, dan kunt u een schriftelijk verzoek indienen bij één van de rechtbanken in Nederland. Een uittreksel uit het gezagsregister opvragen is gratis. U heeft een uittreksel nodig als u bijvoorbeeld wilt aantonen wie het ouderlijk gezag heeft over uw kind.
.
• Ouderlijk gezag ongehuwde of niet geregistreerde moeder
Bent u als moeder niet getrouwd of heeft u geen geregistreerd partnerschap, dan krijgt u automatisch het ouderlijk gezag als u bevoegd bent. U bent bevoegd wanneer u:
- meerderjarig bent;
- niet onder curatele staat;
- geen geestelijke stoornis heeft.
Let op: Sinds 1 januari 2023 krijgen ongehuwde en niet-geregistreerde partners automatisch het gezamenlijk gezag met de moeder als het kind erkend wordt.
.
• Ouderlijk gezag minderjarige moeder
Bent u minderjarig bij de geboorte van uw kind, dan benoemt de rechter een voogd. Wordt u 18 jaar, dan kun je de rechter vragen om het ouderlijk gezag aan u over te dragen. Bent u 16 of 17 jaar bij de geboorte van uw kind, dan kan de rechter u onder bepaalde voorwaarden meerderjarig verklaren en het ouderlijk gezag toekennen.
.
• Gezamenlijk gezag 2 vrouwen over kind
Bent u als moeder getrouwd met een andere vrouw of heeft u een geregistreerd partnerschap met een andere vrouw, dan krijgt u automatisch gezamenlijk gezag over een binnen uw relatie geboren kind als u beiden ouder bent. Ouders zijn:
- de moeder uit wie het kind is geboren;
- de vrouwelijke partner (duomoeder). De duomoeder heeft een verklaring dat van een anonieme donor gebruikt is gemaakt.
Is de donor bekend, dan is de duomoeder volgens de wet geen ouder. De duomoeder heeft dan wel het gezamenlijk gezag samen met de moeder als er geen andere ouder is.
De bekende donor moet dus niet het kind voor de geboorte hebben erkend.
Adopteren 2 vrouwen samen een kind of adopteert een vrouw het kind waarvan de andere vrouw de moeder is (partneradoptie), dan krijgen beide vrouwen automatisch gezamenlijk het gezag.
.
• Gezamenlijk gezag 2 mannen over kind
Bent u als man getrouwd met een andere man of heeft u een geregistreerd partnerschap, dan krijgt u alleen gezamenlijk gezag over een kind na een beslissing van de rechter. Als 2 mannen een kind adopteren, krijgen zij automatisch allebei het gezag.
.
• Ouders geen gezag: voogdij
Heeft iemand anders dan de ouders het gezag over een kind, dan is er sprake van voogdij. Bijvoorbeeld als de ouders allebei zijn overleden. Ook een gecertificeerde instelling (een stichting jeugdbescherming bijvoorbeeld) kan de voogdij over een kind hebben.
Bij overlijden beslist de rechter over de voogdij. In mijn werk als mediator neem ik hierover een passage op in het ouderschapsplan wanneer de ouders besluiten te scheiden.
.
• Hoe kunt u als minderjarige gezag over uw kind krijgen?
U dient 18 jaar of ouder (meerderjarig) te zijn om gezag te mogen uitoefenen over een kind. Bent u een moeder van 16 of 17 jaar of zult u 16 jaar zijn als uw kind geboren wordt, dan kunt u de rechter vragen om u (administratief) meerderjarig te verklaren. Zo kunt u toch het gezag over uw kind krijgen.
Bent u een moeder van 16 of 17 jaar of zult u 16 jaar zijn als uw kind geboren wordt, dan kunt u de kinderrechter vragen om een meerderjarigheidsverklaring. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.
Zo krijgtu het ouderlijk gezag over uw kind. U bent daardoor verantwoordelijk voor de verzorging en opvoeding van uw kind. De rechter geeft een meerderjarigheidsverklaring als hij dit in het belang vindt van u en uw kind.
.
•Voogdij over uw kind
Bent u minderjarige moeder en is de vader ook onder de 18, dan moet iemand anders het gezag over uw kind uitoefenen. Uw kind krijgt dan een voogd (aangewezen door de kinderrechter) als u u niet meerderjarig hebt laten verklaren.
.
• Moeder die meerderjarig wordt
Bent u moeder en 18 geworden, dan bent u meerderjarig. U krijgt automatisch het gezag over uw kind. Dat is niet zo als de vader of een voogd in de tussentijd het gezag al gekregen heeft. U kunt dan aan de rechter vragen om het gezag over het kind alsnog aan u toe te wijzen. Hiervoor heeft u een advocaat nodig.
.
• Meerderjarig
U bent in elk geval meerderjarig als:
- u 18 jaar bent;
- u als moeder van een kind 16 of 17 jaar bent en de rechter u meerderjarig heeft verklaard.
–
Het hebben van ouderlijk gezag over uw kinderen/kind is sinds 1 januari van dit jaar aanmerkelijk veranderd. Althans, als het om het verkrijgen van het ouderlijk gezag voor de vader gaat. Maar voor de rest blijven de wettelijke regels van toepassing.
In mijn werk als (scheidings-)mediator kom ik het nog regelmatig tegen dat de vader het ouderlijk gezag niet heeft geregeld. Dat laat ik dan meteen regelen door de scheidende ouders. Nog voordat de documenten (ouderschapsplan en scheidingsconvenant) zijn opgesteld en ondertekend. In die fase spelen niet alleen de belangen hierin een rol, ook de noeder heeft daar baat bij.
–
Copyright©oncies 2023
Concies’ Blogs is een produktie onder redactie van CONCIES mediation | relatiebemiddeling | onderwijsdiensten.
Hulp nodig? Kijk op http://www.concies.nl of ik iets voor u kan betekenen. Ik kom naar u toe, waar u ook woont in Nederland. Dat kan ook in de avonduren, zodat u geen vrij hoeft te nemen van uw werk of opvang te regelenvoor uw kinderen/kind.